สามิโส นาม ยสฺมา สามิสรูปปฏิพทฺธวุตฺติ เจว สามิสรูปปฏิภาคญฺจ , ตสฺมา ‘‘รูปามิส’’นฺติ วุจฺจติ, เตน รูปามิเสน สามิโส นามฯ อรูปามิสสฺส อภาวโต อรูปปฏิสํยุตฺโต วิโมกฺโข นิรามิโส นามฯ
นิรามิสสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
อฏฺฐสตปริยายวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
เวทนาสํยุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
3. มาตุคามสํยุตฺตํ
1. ปฐมเปยฺยาลวคฺโค
1-2. มาตุคามสุตฺตาทิวณฺณนา
[280-281] อคุณงฺเคหีติ อคุณโกฏฺฐาเสหิฯ รูปยตีติ รูปํ, สรีรรูปํฯ สรีรรูปํ ปาสํสํ เอตสฺส อตฺถีติ รูปวา, ตปฺปฏิกฺเขเปน น จ รูปวา, สมฺปนฺนรูโป น โหตีติ อตฺโถฯ ญาติกุลโต อญฺญโต วา อาคตาย โภคสมฺปทาย อภาเวน น โภคสมฺปนฺโนฯ ทุสฺสีโลติ นิสฺสีโลฯ นิสฺสีลตาย เอว จสฺสา ปุพฺพุฏฺฐายิตาทิอาจาราภาโว วุตฺโตฯ อาลสิโยติ อาลสิยตาย ยุตฺโตฯ ปชญฺจสฺส น ลภตีติ ปชาภาวสีเสน ตสฺสา ปริวารหานิ วุตฺตาฯ ปริวตฺเตตพฺพนฺติ ปุริสวเสน ปริวตฺเตตพฺพํฯ
มาตุคามสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
3. อาเวณิกทุกฺขสุตฺตวณฺณนา
[282] อาเวณิตพฺพโต มริยาทาย วิสุํ อสาธารณโต ปสฺสิตพฺพโต อาเวณิกานิฯ ปฏิปจฺเจเก ปุคฺคเล นิยุตฺตานีติ ปาฏิปุคฺคลิกานิฯ ปริจาริกภาวนฺติ อุปฏฺฐายิกภาวํฯ
อาเวณิกทุกฺขสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
4. ตีหิธมฺเมหิสุตฺตาทิวณฺณนา
[283-303] มจฺเฉรมลปริยุฏฺฐิเตนาติ มจฺฉริยมเลน อภิภูเตนฯ เตนาติ กสฺสจิ กิญฺจิ อทาเนน จฯ เอตํ ‘‘มจฺเฉรมลปริยุฏฺฐิเตนา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ วิโลเกนฺโต วิจรติ อิสฺสาปกตจิตฺตตายฯ ปญฺจมาทีนิ ยาว เอกาทสมา อุตฺตานตฺถาเนวฯ
ตีหิธมฺเมหิสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
3. พลวคฺโค